22 Haziran 2014 Pazar

ASKERLİK VE ASKER HAKLARI



Bir süredir Anayasa'nın 73'üncü maddesinde öngörülen zorunlu "vatan hizmeti" ödevimden dolayı  blog'ta yazı yayımlayamadım. Bugün itibariyle yeniden yazmaya başlıyorum. Bu vesileyle "Zorunlu Askerlik Sırasında Yaşanan Hak İhlalleri" raporunu paylaşmak istiyorum. 
Rapora şuradan ulaşılabilir


Dr. Tolga Şirin

23 Mayıs 2013 Perşembe

Uluslararası Af Örgütü 2013 Yılı İnsan Hakları Raporunu Yayımladı

Uluslararası Af Örgütü, Ocak 2012 - Aralık 2012 tarihleri arasında Dünya'da yaşanan insan hakları ihlallerini konu alan raporunu bugün yayımladı. 

Türkiye'ye de yer verilen ve 313 sayfadan oluşan raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz. 

14 Mayıs 2013 Salı

İHAM'dan Türkiye'de AYM'ye Bireysel Başvuru Yoluyla İlgili Karar

25 Eylül 2012 tarihinde Yargıtay tarafından onanan karara karşı, adil yargılanma hakkının ve ayrımcılık yasağının ihlali iddiasıyla 3 Ocak 2013 tarihinde İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi'ne başvuran Hasan Uzun'un başvurusunda İHAM, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yolunun 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren kesinleşmiş kararlar açısından tüketilmesi gereken bir iç hukuk yolu olduğunu söyleyerek, başvuru hakkında kabul edilemezlik kararı verdi.

Kabul edilemezlik kararında İHAM, Türkiye'de Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yolunun etkin bir iç hukuk yolu olup olmadığına dair bir değerlendirme yapmamakla birlikte, Anayasa Mahkemesi'nin İHAM içtihatları doğrultusunda karar verip vermediğini gözlemleyeceklerini ve bireysel başvuru yolunun etkin bir yol olup olmadığı iddiasının ispat yükümlülüğünün devlete ait olduğunu söylüyor.

Hasan Uzun v. Türkiye kararının tamamı Fransızca, Türkçe özetine ise buradan ulaşmak mümkün.

2 Mayıs 2013 Perşembe

Anayasa Hukuku Dergisi'nin İkinci Sayısı Çıktı

İlk sayısı Haziran 2012'de Anayasa Hukuku Araştırmaları Derneği ve Legal Yayıncılık tarafından çıkartılan Anayasa Hukuku Dergisi'nin ikinci sayısı yayımlandı.

Derginin içindekiler bölümüne buradan ulaşabilirsiniz.

29 Nisan 2013 Pazartesi

AKPM, ek 15 Numaralı Protokol'ün Taslağını Onayladı

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, 6 aylık başvuru süresini 4 aya indiren ve taraf devletlere tanınan takdir yetkisini arttıran İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'ne ek 15 numaralı protokolün taslağını onayladı.

Herhangi bir değişikliğin yapılmasına gerek duyulmayan taslak, Avrupa Konseyi Bakanlar Komistesi'nin ilk toplantısında taraf devletlerin imzasına ve onayına açılacak. Protokollerin, Sözleşme'nin tartışılmaz bir parçası olduğunu söyleyen Bakanlar Komitesi, taslağın taraf devletler tarafından mümkün olan en kısa sürede imzalanıp onaylanmasını istiyor.

Detaylı bilgi için: Basın Özeti

Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu'nun 38. Kongresi 23-24 Mayıs'ta İstanbul'da

International Federation For Human Rights (Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu), 130 ülkeden 200'den fazla sivil toplum kuruluşunun katılımıyla 23-24 Mayıs 2013 tarihinde insan haklarını ve demokrasiyi tartışmak üzere İstanbul'da bir kongre düzenliyor.

26 Nisan 2013 tarihinde, İnsan Hakları Vakfı ve İnsan Hakları Derneği ile birlikte hükümete "Barışı İnşa Etmek İçin 8 Adım" başlıklı bir çağrı da yayımlayan Federasyon, özellikle barış/çözüm süreci kapsamında yapılan görüşmeler ile Türkiye'nin bir dönüm noktasında olduğunu,Türkiye'de insan haklarına yönelik yaşanan gelişmelerin başta Orta Doğu ülkeleri olmak üzere pek çok ülke tarafından da yakından takip edildiğini ifade ediyor.

Bir hafta süresince İstanbul'u insan haklarının başkenti yapacak "Human Rights and Democratic Transitions: Experiences and Challenges" isimli etkinliğin programına buradan ulaşabilirsiniz.

25 Nisan 2013 Perşembe

Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiser'inden 2012 Yılı İçin Rapor


24 Ocak 2012 tarihinde yapılan seçimle, Thomas Hammarberg'in altı yıldır sürdürdüğü görevini 1 Nisan 2012 itibarıyla devralan Avrupa Konseyi İnsan Hakları -yeni- Komiseri Nils Muiznieks, görevinde bir yılı doldurur doldurmaz homofobiden ırkçılığa, ifade özgürlüğünden ulusal yargı sistemlerine kadar ziyaret ettiği Avrupa ülkelerinde yaşanan insan hakları ihlallerini raporlaştırdı.

Rapor, kendisinin insan hakları komiseri olarak yayımladığı ilk rapor ve Komiserlik'in yıl içerisinde ziyaret ettiği ülkelerin, yayımladığı tavsiye kararların, katıldığı/düzenlediği etkinliklerin de listesini içeren 37 sayfadan oluşuyor.

Komiser'in ifade özgürlüğü ve demokrasi açısından kaygılarını aktarırken kullandığı "Bazı üye devletlerde gazeteci veya insan hakları savunucusu olmak canınıza ya da hapse girmenize mal olabilirken, demokrasimizin güvende olduğunu düşünemeyiz." cümlesini de özellikle vurgulamak gerek.

Raporun tamamını buradan, özetini ise şuradan okuyabilirsiniz. 

22 Nisan 2013 Pazartesi

HYD'den Diyanet İşleri Başkanlığı Paneli

Helsinki Yurttaşlar Derneği, 27 Nisan Cumartesi günü Beyoğlu Öğretmen Evi'nde "Din ve İnanç Özgürlüğü Bağlamında Diyanet İşleri Başkanlığı" isimli bir panel düzenliyor. 


Toplantıya katılım için kayıt gerekiyor, kayıt için sevgi@hyd.org.tr ya da esra@hyd.org.tr adreslerine mail gönderebilirsiniz. 

PANEL PROGRAMI 

“Diyaneti Tartışıyoruz”: Din ve İnanç Özgürlüğü Bağlamında Diyanet İşleri Başkanlığı

27 Nisan 2013 Cumartesi, Beyoğlu Öğretmenevi Kış Bahçesi, (Meşrutiyet Cad. No:58-Tepebaşı/Beyoğlu) 

10.00 – Açılış, proje hakkında bilgilendirme
10.15 – 11.00 PANEL: I. OTURUM: 
Bir Kamu Hizmeti Olarak Din ve “Diyanet”, İştar Gözaydın
Diyanet İşleri Başkanlığının Anayasal Görevi, Hasan Vural
11.00 – 11.15 Kahve arası
11.15 – 12.15 Panel: II. OTURUM: 
Diyanet’in Müslümanlık Yorumu ve Siyasi İşlevi, Hidayet Şefkatli Tuksal
Diyanet ve Resmi İdeoloji, Ali Kenanoğlu
Diyanet’in gör(e)mediği İnanç kurumları ve 'Ötekileştirilen' İbadethaneler: Cemevleri, Erhan Kurtarır
12.15 – 13.15 Öğle Yemeği
13.15 – 15.00 Tartışma Oturumu: Davetlilerin katkılarıyla fikir ve öneri paylaşımı, moderatör: Rober Koptaş

Diyaneti tartışırken ele alınacak meseleler: 

- Diyanetin görevleri ve yürüttüğü politikalar
- Diyanetin Müslümanlık yorumu ve siyasi işlevi 
- Diyanetin bir kamu kurumu olması perspektifinden bakıldığında devletin din ve inanç özgürlüğünü güvence altına alma sorumluluğu
- Diyanetin hizmet ve politikalarının güncel durumu, artan etkinliği
- Diyanet hizmetlerinden yararlananların Diyanete bakışı
- Diyanetin kamuya eşitlik çerçevesinde hizmet verme yükümlülüğü
- Diyanetin yapısına dair alternatif senaryolar

Proje Bilgi Notu: 

Sosyo-ekonomik Politikalar Bağlamında Diyanet İşleri Başkanlığı ve Din Hizmetleri Projesi

2012 yılı içinde hazırlığı yapılan, 2013 yılı Şubat ayında başlayan proje Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonunun” İnsan Hakları İçin Demokrasi Aracı (EIHDR)” programı tarafından destekleniyor. Proje, Diyanet İşleri Başkanlığının yapısını, politikalarını tartışmayı, kamuoyunun dikkatini bu konuya çekmeyi, Türkiye’de devletin dine bakışı tartışmasının tarafları arasında diyalog sağlamayı, bir tartışma ve anlaşma zemini oluşmasına katkıda bulunmayı, tartışmanın Diyanet’in yurttaşların günlük yaşamdaki pratikleri üzerindeki rolüne odaklanmasını hedefliyor. 

Proje, ilk aylarda yapılması planlanan bir tanıtım toplantısıyla başlıyor (27 Nisan). Yine ilk aylarda projenin medya stratejisi belirlenecek. Sonrasında da Antakya, Dersim, İzmir, Rize ya da Trabzon, Bursa ya da Balıkesir, Konya, Sakarya, Mardin ya da Urfa ve İstanbul şehirlerinde diyalog toplantıları düzenlenecek. Bir yandan saha araştırması raporu hazırlama süreci devam ederken, bir yandan da düzenli olarak lobi ziyaretleri (Diyanet İşleri Başkanlığı, TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu, ilgili STK’lar vs.) yapılacak. Yine proje boyunca, basın bültenleriyle bir bilgilendirme kampanyası sürdürülecek. Proje, araştırma bulgularının da yer alacağı bir proje raporunun yayınlanması ve bir değerlendirme toplantısı ile sona erecek.

ABD Dış İşleri Bakanlığı'ndan 2012 Yılı İnsan Hakları Raporu

Amerika Birleşik Devletleri, 2012 yılında yaşanan insan hakları ihlalleri ve gelişmeleriyle ilgili raporunu yayımladı. Raporun 48 sayfası Türkiye'ye ait. Yargının gittikçe siyasallaştığının sıklıkla altının çizildiği rapora buradan ulaşabilirsiniz.

19 Nisan 2013 Cuma

Avrupa Parlamentosu, Türkiye İlerleme Raporu'nu Kabul Etti

Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu, Türkiye 2012 İlerleme Raporu’nu 75’e karşı 451 oyla kabul etti. 94 sayfalık rapor, 33 bölümden ve dört ana başlıktan oluşuyor.

Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.

9 Nisan 2013 Salı

AB'nin İHAS'a Katılımına İlişkin Taslak Anlaşma Hazır

Avrupa Birliği'nin, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'ne katılımına ilişkin taslak anlaşma sonunda hazırlandı.

Taslak öncesi ve taslak.

5 Nisan 2013 Cuma

AKP, CHP, BDP ve MHP Anayasa Taslak Önerilerini Paylaştı

Adalet ve Kalkınma Partisi'nin anayasa taslak önerisine buradan, Cumhuriyet Halk Partisi'nin önerisine buradan, Barış ve Demokrasi Partisi'nin önerisine buradan, Milliyetçi Hareket Partisi'nin önerisine ise şuradan ulaşabilirsiniz. 

28 Mart 2013 Perşembe

İHOP'tan İHAM Kararlarının Uygulanmasının İzlenmesi Projesi ve Raporlar

İnsan Hakları Ortak Platformu (İHOP) tarafından, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM) tarafından verilen kararların iç hukuka nasıl yansıdığını, iç hukukta neleri değiştirdiğini ve nasıl uygulandığını araştırmak amacıyla 7 Şubat 2012 tarihinde başlatılan projenin ilk sonuçları bugün 14.30 - 17.00 saatleri arasında Ankara'da Gordion Otel'de kamuoyuyla paylaşılacak. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi önünde, Türkiye'ye karşı verilmiş ve uygulanmayı bekleyen 1854 dava olduğu düşünüldüğünde çalışmanın önemi daha iyi anlaşılacaktır.


Proje kapsamında hazırlanan raporlar ise -şimdilik- şunlar:

1) Alevi Hasan Zengin'in, kızı Eylem Zengin'in zorunlu din dersinden muaf tutulması için yaptığı başvuru ve açtığı davaların reddedilmesi üzerine İHAM, 2007 tarihli Hasan ve Eylem Zengin v. Türkiye kararında, Türkiye'nin İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'nin (İHAS) 1 numaralı Protokolü'nün 2. maddesinde düzenlenen eğitim hakkını ihlal ettiğine karar vermişti. Rapor, Bakanlar Komitesi önünde bekleyen karara karşı hükümetin son altı sene içerisinde yaptıklarını ve yapması gerekenleri yargı kararlarıyla birlikte değerlendiriyor. Raporu buradan okuyabilirsiniz. 

2) Evlendikten sonra eşinin soyadını kullanmak zorunda olduğu için dava açan, 1997 yılında Medeni Kanun'da kendi soyadını eşinin soyadından önce kullanabileceğine yönelik yasa değişikliğine rağmen evlilik öncesi soyadını tek başına kullanabilme talebini yineleyen Ayten Ünal Tekeli, taleplerinin reddi üzerine İHAS'ın özel hayatı koruyan 8. maddesinin ve ayrımcılık yasağını düzenleyen 14. maddesinin ihlal edildiği iddiasıyla İHAM'a başvurmuş, İHAM da Türkiye'nin Sözleşme'yi ihlal ettiğine karar vermiştir. 2004 tarihli Ünal Tekeli v. Türkiye kararının -özellikle ataerkil bir dille yazılmış Anayasa Mahkemesi kararlarıyla- Türkiye iç hukukuna yansımalarının önerilerle birlikte yer aldığı rapora buradan ulaşmak mümkün.

3) İran Halkın Mücahitleri Örgütü üyesi iki kişinin Kuzey Irak'a gönderilmesinden sonra Türkiye'ye yasadışı yollardan giriş yapmaya çalışırken gözaltına alınmalarını ve bu sırada işkence gördükleri iddiasının etkin şekilde araştırılmadığı, adli yardım taleplerinin dikkate alınmadığı iddialarını konu alan Abdolkhani ve Karimnia v. Türkiye davası, mülteci haklarına ilişkin çok önemli noktalar içeriyor. Çok sayıda benzer davanın da detaylı şekilde anlatıldığı rapor şu adreste.

4) Sahibi olduğu Maya dergisinde TKP-ML'nin bir açıklamasına yer verdiği gerekçesiyle Terörle Mücadele Kanunu'nun "basın yoluyla devletin bölünmez bütünlüğüne karşı propaganda yapmak" ve "yasadışı silahlı bir örgüt tarafından yapılan açıklamayı yayımlamak" suçlarından yargılanan Aylin Gözel, bu suçlardan beraat etmiş fakat para cezası ödemesine ve Maya dergisine bir hafta süreyle yayın yasağı getirilmesine karar verilmiştir. 
Yeni Dünya İçin Çağrı gazetesi editörü Aziz Özer de gazetede TKP-ML üyesi kişilerin açıklamalarına yer verdiği için, yine Terörle Mücadele Kanunu'nda yer alan "yasadışı silahlı bir örgüt tarafından yapılan açıklamayı yayımlamak" suçundan yargılanmış, kendisine para cezası verilmiş, gazetenin ise on beş gün süre ile kapatılmasına karar verilmiştir. 
İHAS'ın ifade özgürlüğünü düzenleyen 10. maddesinin ihlali iddiasıyla yapılan başvuruda İHAM, Gözel ve Özer v. Türkiye davasında 10. maddenin ihlal edildiğini söylemekle birlikte, sadece somut dava için değil, sonraki davalar açısından da sorunun bizzat yasa metninden kaynaklanan sistematik bir sorun olduğunu saptamıştır. 
Hala çok güncel ve yakıcı bir sorunu konu alan karar hakkında yazılan rapora buradan erişebilirsiniz.

27 Mart 2013 Çarşamba

Uluslararası Af Örgütü'nden İfade Özgürlüğü Raporu

Uluslararası Af Örgütü, son dönemde takip ettiği ifade özgürlüğü ihlallerini "Türkiye: İfade Özgürlüğünün Tam Zamanı" isimli çalışma ile raporlaştırdı. Gözlemci sıfatıyla katıldıkları duruşmalar, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi kararları ve 4. Yargı Paketindeki değişiklikler üzerinden hazırlanan raporda hükümete çeşitli önerilerde de bulunuluyor.

40 sayfalık raporun Bianet tarafından hazırlanan özetine buradan ulaşabilirsiniz.

Raporun tamamı: Türkçe ve İngilizce 

Uluslararası Af Örgütü'nün sosyal medya üzerinden #buyasaylaolmaz hashtagi ile tanıttığı rapor için bir de internet sayfası hazırlandı. http://www.buyasaylaolmaz.org/ adresindeki formu doldurarak ifade özgürlüğü için harekete geçebilirsiniz.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nden "4. Yargı Paketi Tasarısını Güçlendirin" Çağrısı


İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch) 4. Yargı Paketi olarak bilinen tasarının güçlendirilmesinin, insan haklarını önemli ölçüde iyileştireceğini ve yürütülen barış sürecinin desteklenmesine katkıda bulunacağını söyledi.

Açıklamanın türkçesini buradan okuyabilirsiniz.

25 Mart 2013 Pazartesi

SİNEMADA İNSAN HAKLARI



Bu yıl 32'incisi yapılacak olan İstanbul Film Festivali kapsamında insan hakları dalında ödül verilecek. Avrupa Konseyi Sinema Ödülü FACE (Film Award of the Council of Europe) "Sinema'da İnsan Hakları" bölümündeki filmlerden birine verilecek. Eurimages Fonu'nun desteğiyle 10.000 Euro değerindeki ödülün sahibi festival kapsamındaki 10 filmden biri olacak. Söz konusu filmler ise şunlar;

- F Tipi Film (Yönetmenler: Ezel Akay, Barış Pirhasan, S. Süreyya Önder, Aydın Bulut, Hüseyin Karabey, Reis Çelik, İnan Altın, Vedat Özdemir ve M. İlker Altınay)
- Küf (Yönetmen: Ali Aydın)
- İnşallah (Yönetmen: Anais Barbeau-Lavalett)
- Dünya Bizim Değil (Yönetmen: Mahdi Fleifel
- Sabır Taşı ( Yönetmen: Atiq Rahimi )
- Kesişen Hayatlar (Yönetmen: Srdan Golubovic)
- Bir Hurdacının Hayatı (Yönetmen: Danis Tanovic)
- Roket  (Yönetmen: Kim Mordaun)
- Bir Gece (Yönetmen: Lucy Mulloy)
- Jisul ( Yönetmen: Muel O)
İyi seyirler. 

Zimbabve'de Anayasa Değişikliği Halkoyuyla Kabul Edildi


Zimbabve'de gerçekleşen köklü anayasa değişikliği % 95'ten fazla oranla kabul edildi. Açıklanan resmi sonuçlara göre 3.079.966 kişi'nin evet oyu verdiği halkoylamasında 179.000 hayır oyu ve 56.627 geçersiz oy kullanıldı. 

Halen iktidarda olan partiler, 2008 yılında anayasa değişikliği yapma koşuluyla koalisyon kurmuşlardı. Kabul edilen anayasa değişikliği;
- Cumhurbaşkanı'nın en fazla iki defa olmak üzere 5 yıl için halk tarafından seçilmesi (gmevcut cumhurbaşkanına uygulanmayacak)
- Kararname çıkartılması için hükümetin çoğunluğunun desteğinin alınması, 
- Olağanüstü hal ilanı, parlamentonun feshi gibi yetkilerin kullanılması için parlamentonun üçte ikisinin desteği
- Eşcinsel evliliğin yasaklanması
- Kamu borçlanmasının sınırlanması
- Seçim bölgelerinin yeniden düzenlenmesi hükümlerini içeriyor.  



18 Mart 2013 Pazartesi

Anayasa Mahkemesi'ne Yeni Üye Atandı


Geçtiğimiz ay, 1995'ten bu yanda Anayasa Mahkemesi üyeliği görevini yerine getiren Fulya Kantarcıoğlu'nun emekli olmasından sonra boşalan üyeliğe Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreter Yardımcısı Mehmet Emin Kuz atandı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün atama kararı 9 Mart 2013 tarihli Resmi Gazete'de yayımlandı. Kuz, C.Bşk Abdullah Gül'ün atadığı dokuzuncu üye.

Söz konusu atamadan sonra Anayasa Mahkemesi'nin üye profili şu şekildedir:


#AdıSeçilme tarihiGöreviSeçildiği kontenjanSeçen CumhurbaşkanıEmekli olma tarihi
1Haşim Kılıç1990BaşkanSayıştayTurgut Özal13 Mart 2015
2Mehmet Erten2002ÜyeYargıtayAhmet Necdet Sezer9 Şubat 2014
3Serdar Özgüldür2004ÜyeAskerî Yüksek İdare MahkemesiAhmet Necdet Sezer22 Aralık 2020
4Serruh Kaleli2005BaşkanvekiliÜst Düzey Yönetici veya Avukat (Avukat)Ahmet Necdet Sezer3 Mayıs 2019
5Osman Alifeyyaz Paksüt2005ÜyeÜst Düzey Yönetici veya Avukat (Eski Helsinki Büyükelçisi)Ahmet Necdet Sezer3 Kasım 2018
6Zehra Ayla Perktaş2007ÜyeDanıştayAhmet Necdet Sezer15 Aralık 2014
7Recep Kömürcü2008ÜyeYargıtayAbdullah Gül3 Nisan 2020
8Engin Yıldırım2010Üye YÖK (Eski Sakarya Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı)Abdullah Gül9 Şubat 2031
9Nuri Necipoğlu2010ÜyeAskerî YargıtayAbdullah Gül22 Şubat 2016
10Alparslan Altan2010BaşkanvekiliÜst Düzey Yönetici veya Avukat (Eski Denizcilik Müsteşarlığı Müsteşar Yardımcısı)Abdullah Gül29 Mart 2033
11Burhan Üstün2010ÜyeYargıtayAbdullah Gül29 Mart 2021
12Hicabi Dursun2010ÜyeSayıştayTBMM6 Ekim 2022
13Celal Mümtaz Akıncı2010ÜyeBaro Başkanı (Eski Afyonkarahisar Barosu Başkanı)TBMM31 Ocak 2022
14Erdal Tercan2011ÜyeYÖK (Eski Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi )Abdullah Gül7 Ocak 2023
15Muammer Topal2012ÜyeDanıştayAbdullah Gül29 Ocak 2024
16Zühtü Arslan2012ÜyeYÖK (Eski Polis Akademisi Başkanı)Abdullah Gül17 Nisan 2024
17Mehmet Emin Kuz2013ÜyeÜst Düzey Yönetici veya Avukat (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreter Yardımcısı)Abdullah Gül2024

14 Mart 2013 Perşembe

Sosyal Haklar İçin Ulusalarası Hukukta Bireysel Başvuru Yolu Açıldı



10 Aralık 2008’de BM Genel Meclisi tarafından kabul edilen ve 24 Eylül 2009’da imzaya açılan Ekonomik ve Sosyal Haklar Sözleşmesi’ne ek seçimlik Protokol 5 Mayıs 2013 yürürlük kazanacak. Protokol’ün yürürlük kazanması için  10 devletin Sözleşme’yi onaylaması koşulu öngörülüyordu.

Türkiye’nin henüz imzalamadığı Protokol’e taraf devletler şunlardır:

Arjantin
Bolivya
Bosna Hersek
Ekvador
El Salvador
İspanya
Moğolistan
Portekiz
Slovakya
Uruguay


Başbakanlığa Tanınan Sansür Yetkisi Anayasa'ya Uygun Bulundu


Anayasa Mahkemesi, Başbakanlığa geçici yayın yasağı yetkisi tanıyan RTÜK yasasındaki değişikliği, Anayasa'ya uygun buldu. Çoğunluk kararıyla alınan kararda iki karşı oy yazısı bulunuyor.
Karara şu linkten ulaşılabilmektedir: 
http://tinyurl.com/cx8d64s

12 Mart 2013 Salı


İNSAN HAKLARI VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ BAĞLAMINDA BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI TBMM GENEL KURULUNA SUNULDU
MADDE 1- 4/71972 tarihli ve 1602 sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanununun 46 ncı maddesinin dördüncü fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir. "Ancak, tam yargı davalarında dava dilekçesinde belirtilen miktar, süre veya diğer usul kuralları gözetilmeksizin nihai karar verilinceye kadar, harcı ödenmek suretiyle bir defaya mahsus olmak üzere arttırılabilir ve miktarın arttırılmasına ilişkin dilekçe otuz gün içinde cevap verilmek üzere karşı tarafa tebliğ edilir."
MADDE 2- 1602 sayılı Kanunun 64 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent ile aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"ı) Kararın, İnsan Haklarım ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşme ve buna ek Türkiye'nin taraf olduğu protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin ve hükmün bu aykırılığa dayandığının, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması.
Birinci fıkranın (ı) bendi kapsamına giren kararlar hakkında yargılamanın iadesi, Avrupa İnsan Haklan Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde istenebilir."
MADDE 3- 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 16 ncı maddesinin dördüncü fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.
"Ancak, tam yargı davalarında dava dilekçesinde belirtilen miktar, süre veya diğer usul kuralları gözetilmeksizin nihai karar verilinceye kadar, harcı ödenmek suretiyle bir defaya mahsus olmak üzere arttırılabilir ve miktarın arttırılmasına ilişkin dilekçe otuz gün içinde cevap verilmek üzere karşı tarafa tebliğ edilir."
MADDE 4- 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 10 uncu maddesine sekizinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"Kamulaştırma bedelinin tespiti için açılan davamn dört ay içinde sonuçlandırılmaması hâlinde, tespit edilen bedele bu sürenin bitiminden itibaren kanunî faiz işletilir."
MADDE 5- 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş; dördüncü fıkrasında yer alan "onbin" ibaresi "beşbin" olarak değiştirilmiş ve dördüncü fıkrasının son cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.
"Terör örgütlerinin; cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösteren veya öven ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik eden bildiri veya açıklamalarını basanlara veya yayınlayanlara bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir."
MADDE 6- 3713 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Terör örgütünün, cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde propagandasını yapan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun basın ve yayın yolu ile işlenmesi halinde, verilecek ceza yan oranında arttınlır. Aynca, basın ve yayın organlarının suçun işlenmesine iştirak etmemiş olan yayın sorumluları hakkında da bin günden beşbin güne kadar
adli para cezasına hükmolunur. Aşağıdaki fiil ve davranışlar da bu fıkra hükümlerine göre cezalandırılır:
a) Terör örgütünün propagandasına dönüştürülen toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde, kimliklerin gizlenmesi amacıyla yüzün tamamen veya kısmen kapatılması.
b) Toplantı ve gösteri yürüyüşü sırasında gerçekleşmese dahi, terör örgütünün üyesi veya destekçisi olduğunu belli edecek şekilde;
1. Örgüte ait amblem, resim veya işaretlerin asılması ya da taşınması,
2. Slogan atılması,
3. Ses cihazları ile yayın yapılması,
4. Terör örgütüne ait amblem, resim veya işaretlerin üzerinde bulunduğu üniformanın
giyilmesi."
MADDE 7- 29/6/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 94 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"(6) Bu suçtan dolayı zamanaşımı işlemez."
MADDE 8- 5237 sayılı Kanunun 215 inci maddesinde yer alan "kimse," ibaresinden sonra gelmek üzere "bu nedenle kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması hâlinde," ibaresi eklenmiştir.
MADDE 9- 5237 sayılı Kanunun 220 nci maddesinin sekizinci fıkrasında yer alan "veya amacının" ibaresi ", cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde" şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 10- 5237 sayılı Kanunun 318 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"(1) Askerlik hizmetini yapanları firara sevk edecek veya askerlik hizmetine katılacak olanları bu hizmeti yapmaktan vazgeçirecek şekilde teşvik ve telkinde bulunanlara altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir."
MADDE 11- 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 105 inci maddesinin birinci fıkrasına birinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir.
."Duruşma dışında bu karar verilirken Cumhuriyet savcısı, şüpheli, sanık veya müdafıinin görüşü alınmaz."
MADDE 12- 5271 sayılı Kanunun 108 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "bulundurularak" ibaresinden sonra gelmek üzere ", şüpheli veya müdafii dinlenilmek suretiyle" ibaresi eklenmiştir.
MADDE 13- 5271 sayılı Kanunun 141 inci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki (k) bendi eklenmiştir.
"k) Yakalama veya tutuklama işlemine karşı Kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmayan,"
MADDE 14- 5271 sayılı Kanunun 144 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 15- 5271 sayılı Kanunun 172 nci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"(3) Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın etkin soruşturma yapılmadan verildiğinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmesi üzerine, kararın kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde talep edilmesi halinde yeniden soruşturma açılır."
MADDE 16- 5271 sayılı Kanunun 270 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"(2) 101 ve 105 inci maddeler uyarınca yapılan itiraz üzerine Cumhuriyet savcısından görüş alınması durumunda, bu görüş şüpheli, samk veya müdafiine bildirilir. Şüpheli, sanık veya müdafii üç gün içinde görüşünü bildirebilir."
MADDE 17- 5271 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
"GEÇİCİ MADDE 2- (1) İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlali suretiyle bir ceza hükmünün verildiğini tespit eden Avrupa İnsan Haklan Mahkemesinin kesinleşmiş kararlanndan, 15/6/2012 tarihi itibarıyla Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi önünde denetlenmekte bulunanlar bakımından Ceza Muhakemesi Kanununun 311 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uygulanmaz. Bu durumda olanlar, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde yargılanmanın yenilenmesi talebinde bulunabilirler."
MADDE 18- 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 334 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan "haklı olduklan yolunda kanaat uyandırmak" ibaresi "taleplerinin açıkça dayanaktan yoksun olmaması" şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 19- 6100 sayılı Kanunun 337 nci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümleler eklenmiş ve ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Ancak, talep hâlinde inceleme duruşmalı olarak yapılır. Adlî yardım taleplerinin reddine ilişkin mahkeme kararlannda sunulan bilgi ve belgelerin kabul edilmeme sebebi açıkça belirtilir.
(2) Adlî yardım talebinin reddine ilişkin kararlara karşı tebliğinden itibaren bir hafta içinde karan veren mahkemeye dilekçe vermek suretiyle itiraz edilebilir. Adlî yardım talebi reddedilirse, ödeme gücünde sonradan gerçekleşen ciddi bir azalmaya dayanılarak tekrar talepte bulunulabilir."
MADDE 20- 6100 sayılı Kanunun 339 uncu maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"(2) Yargılama giderlerinin tahsilinin açıkça ilgilinin mağduriyetine neden olacağı mahkemece anlaşılırsa hüküm ile birlikte tamamen veya kısmen geri ödemeden muaf tutulmasına karar verilebilir."
MADDE 21- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
GENEL GEREKÇE
Bilindiği üzere, gerek ceza hukuku, gerek özel hukuk gerekse idare hukukuna ilişkin bazı kanunların adlî veya idarî yargı mercilerince uygulanılması suretiyle verilen kararlardan dolayı, ilgili kişiler zaman zaman Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) başvurarak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ile koruma altına alınan haklarının ihlal edildiğini ileri sürmektedirler.
Bu başvurulardan dolayı AİHM tarafından ülkemiz aleyhine verilmiş bulunan çok sayıda ihlal karan bulunmaktadır. AİHM tarafından verilen bu ihlal kararları bir yandan ülkemizi her yıl önemli miktarlarda tazminat ödemek zorunda bırakırken, diğer yandan da ülkemizin insan hakları alanında uluslararası toplumdaki görünümünü olumsuz etkilemektedir.
Son AİHM verilerine göre ülkemiz, Avrupa Konseyinin 47 üyesi arasında, hakkında en çok ihlal kararı verilen ikinci ülke durumundadır. 2012 yılı sonu itibarıyla AİHM önünde, ülkemiz aleyhine yapılan yaklaşık 16.900 başvuru bulunmaktadır. Geçmiş yıllarda yapılan başvuruların neticeleri gözönüne alındığında, AİHM tarafından ön koşullar açısından yapılan değerlendirmeyi geçebilen başvuruların çoğunun ihlal kararı ile sonuçlanacağı öngörülmektedir.
Bugüne kadar yargı reformlarıyla insan hakları konusunda sürekli olarak iyileştirmeler yapılmıştır. Tasarı ile, insan haklarına saygı ve bu konuda ortaya çıkan aksaklıkları iç hukukumuzda çözüme bağlama ilkelerinin gereğinin yerine getirilebilmesi ve ülkemizin AİHM önündeki davalar açısından görünümünün daha iyi bir noktaya taşınabilmesi amacıyla, AİHS tarafından koruma altına alınan hakların ihlaline sebebiyet verebilen çeşitli kanunlardaki ilgili hükümlerde değişiklik yapılması ve söz konusu olabilecek ihlal durumlarının ortadan kaldırılması hedeflenmektedir.
Böylece, insan haklarına saygılı her devletin yapması gerektiği gibi, bir yandan bu alanda ortaya çıkan aksaklıklar kendi iç hukukumuzda çözüme bağlamrken, diğer yandan da ülkemizin AİHM kararlan açısından görünümünün daha iyi bir noktaya taşınabilmesi mümkün olacaktır.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- AİHM, devletin sorumluluğuna ilişkin tazminat davalarında, davacıların yargılamanın yavaş işlemesinden doğan zararlarını ortadan kaldıracak yeterli bir çözüm bulunmadığı yönünde ülkemiz aleyhinde ihlal kararlan vermektedir. Düzenlemeyle, Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde açılan tam yargı davalarında talep edilen tazminatın daha yüksek olduğunun dava devam ederken anlaşılması durumunda, davacıya talep edilen miktarı arttırma hakkı verilmemesinin adil yargılama hakkının ihlali olarak kabul edilmesi sebebiyle, nihai karar verilinceye kadar ıslah suretiyle talep edilen tazminat miktarını arttırma hakkı tanınmaktadır.
MADDE 2- AİHM tarafından verilen kesinleşmiş ihlal kararları, Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde görülen davalar bakımından yargılamanın iadesi sebebi kabul edilmemektedir. AİHM ise bu konudaki taleplerin reddedilmesini adil yargılanma hakkının ihlali olarak kabul etmektedir. Madde ile, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunundaki hükümlere paralel şekilde, AİHM tarafından verilen ve kesinleşmiş ihlal kararlarının Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde görülen davalar bakımından yargılamanın iadesi sebebi olarak kabul edilmesi amaçlanmaktadır.
MADDE 3- AİHM, devletin sorumluluğuna ilişkin tazminat davalarında, davacıların yargılamanın yavaş işlemesinden doğan zararlarını ortadan kaldıracak yeterli bir çözüm bulunmadığı yönünde ülkemiz aleyhinde ihlal kararları vermektedir. Düzenlemeyle, idarî yargıda açılan tam yargı davalarında talep edilen tazminatın daha yüksek olduğunun dava devam ederken anlaşılması durumunda, davacıya talep edilen miktarı arttırma hakkı verilmemesinin adil yargılama hakkının ihlali olarak kabul edilmesi sebebiyle, nihai karar verilinceye kadar ıslah suretiyle talep edilen tazminat miktarını arttırma hakkı tanınmaktadır.
r
MADDE 4- Kamulaştırma Kanununun 8 inci maddesine göre, idarenin kamulaştırmak istediği taşınmazı öncelikle satın alması veya trampa usulünde almaya çalışması gerekmektedir. Söz konusu usullerin işletilememesi durumunda, adı geçen Kanunun 10 uncu maddesine göre işlem yapılmaktadır. Bu madde gereğince kamulaştırma bedeli mahkemece belirlenmekte ve bu bedelin ödenmesi karşılığında taşınmaz mal idare adına tescil edilmektedir.
Kamulaştırma Kanununun 10 uncu maddesinin uygulandığı durumlarda yargılama sürecinin uzaması nedeniyle davanın ilk derece mahkemesi önünde açıldığı tarih ile kamulaştırma bedelinin ödendiği tarih arasında, enflasyonun etkisiyle, kamulaştırma bedelinde değer kaybı yaşanmaktadır.
Yargılama süresince enflasyon sebebiyle oluşan değer kaybını gidermeye yönelik talepler, mevzuatta bu yönde bir hüküm bulunmadığı gerekçesiyle, mahkemeler tarafından reddedilmektedir. Bu sebeple, AİHM'e yapılan başvurular ihlal kararı ile sonuçlanmaktadır.
Maddede yapılan düzenlemeyle, yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle kamulaştırma bedelinin geç ödenmesinden dolayı ortaya çıkan hak kayıplarının giderilmesi amacıyla, açılan davanın dört ay içinde sonuçlandınlamaması hâlinde, bu sürenin bitiminden itibaren başlamak üzere ödeme tarihine kadar geçecek süre için hesaplanacak kanunî faizin hak sahibine ödenmesi yönünde düzenleme yapılmaktadır.
MADDE 5- AİHM, terör örgütlerinin içeriği şiddet unsuru içermeyen bildirilerini yayınlayanların, sadece bu eylemleri nedeniyle cezalandırılmasını ifade özgürlüğünün ihlali olarak saymaktadır. Düzenlemeyle, maddenin ikinci fıkrasında yer alan suçun unsurları yeniden belirlenmekte, maddeye "cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösteren veya öven ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik eden" ibaresi eklenmek suretiyle suçun kapsamı AİHM standartlarıyla uyumlu hale getirilmektedir.
Öte yandan, Anayasa Mahkemesinin 18/6/2009 tarihli ve E.:2006/121, K.:2009/90 sayılı iptal kararının neticesinde ortaya çıkan mükerrerliğin önlenmesi ve söz konusu Karara uyum sağlanması amacıyla maddede teknik bir düzenleme yapılmaktadır.
MADDE 6- AİHM, şiddeti teşvik edici nitelikte olmayan açıklamaların ifade özgürlüğü kapsamında olduğunu belirterek, içeriğinde şiddete başvurmayı cesaretlendirici ifadeler yer almayan ya da kişileri silahlı isyana teşvik edici nitelikte olmayan açıklamalar nedeniyle bireylerin Terörle Mücadele Kanununun 7 nci maddesinin ikinci fıkrası çerçevesinde cezalandırılmasını ifade özgürlüğüne aykırı bulmaktadır.
Yapılan düzenlemeyle, maddenin ikinci fıkrasında yer alan suçun unsurları yeniden belirlenmekte, maddeye "cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde" ibaresi eklenerek suçun kapsamı AİHM standartlarına uyumlu hale getirilmektedir.
Öte yandan, Anayasa Mahkemesinin 18/6/2009 tarihli ve E.:2006/121, K.:2009/90 sayılı iptal kararının neticesinde ortaya çıkan mükerrerliğin önlenmesi ve söz konusu Karara uyum sağlanması amacıyla maddede teknik bir düzenleme yapılmaktadır.
Ayrıca, maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde yapılan değişiklikle, bent kapsamındaki suçların unsurları daha somut hale getirilmiştir.
MADDE 7- AİHM, işkence veya kötü muamele iddiası ile kamu görevlileri hakkında yargı mercileri tarafından yürütülen soruşturma ve kovuşturmalarda davanın zamanaşımı nedeniyle düşmesini ve ceza zamanaşımı ile eylemin cezasız kalmasını ihlal sebebi olarak kabul etmektedir.
Düzenlemeyle, maddeye yeni bir fıkra eklenmek suretiyle, işkence suçlarında zamanaşımının uygulanmaması öngörülmektedir.
MADDE 8- Maddeye eklenmesi öngörülen ibareyle, kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkmaması hâlinde, yapılan açıklamaların "suçu ve suçluyu övme" suçunu oluşturmayacağı düzenlenmektedir.
MADDE 9- Maddede yapılan değişiklikle, Terörle Mücadele Kanununun 7 nci maddesinde yapılan düzenlemeye paralel olarak örgüt propagandası suçunun unsurları yeniden belirlenmekte ve hangi fiillerin propaganda suçunu oluşturacağı hususu daha somut hale getirilerek AİHM standartlarıyla uyum sağlanmaktadır.
MADDE 10- AİHM, halkı askerlikten soğutma suçuna ilişkin vermiş olduğu kararlarında, maddenin ifade özgürlüğünü ihlal edecek şekilde düzenlendiğini belirtmektedir.
Yapılan düzenlemeyle, suçun unsuru "askerlik hizmetini yapanları firara sevk edecek veya askerlik hizmetine katılacak olanları bu hizmeti yapmaktan vazgeçirecek şekilde teşvik ve telkinde bulunmak" şeklinde yeniden belirlenmektedir.
MADDE 11- Mevcut uygulamaya göre, soruşturma ve kovuşturma aşamasında yapılan tahliye taleplerinde, Cumhuriyet savcısının mütalaasının alınmasına karşın, bu mütalaa sanık, şüpheli veya müdafıiye tebliğ edilmemektedir. Ancak bu uygulama silahların
eşitliği ve çekişmeli yargı ilkelerine aykırı kabul edilmektedir. Maddede yapılan değişiklikle, bu tür taleplerin duruşma dışında yapılması durumunda, Cumhuriyet savcısı, şüpheli, sanık veya müdafıinin görüşünün alınmaması öngörülmektedir.
MADDE 12- Soruşturma evresinde şüphelinin tutukluluk halinin devam edip etmeyeceği hususunun dosya üzerinden incelenmesi AİHM tarafından AİHS'e aykırı olarak değerlendirilmektedir.
AİHM'e göre, AİHS'in 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasının gereklilikleri çerçevesinde ilgili şahsın bizzat kendisi veya gerektiğinde müdafısi aracılığıyla dinlenme imkânının olması gerekmektedir. Yapılan düzenlemeyle, soruşturma aşamasında şüpheli veya müdafıinin dinlenilmesi suretiyle inceleme yapılarak, silahların eşitliği ilkesinin gereği yerine getirilmiş olacaktır.
MADDE 13- AİHM, AİHS'in 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasına göre, yakalama ve tutuklama işlemine karşı etkili başvuru hakkı tanınmadığı durumlarda da ilgiliye tazminat ödenmesine hükmetmektedir.
Yapılan düzenlemeyle, yakalanan veya tutuklanan kişilerin yakalama ve tutuklama işlemine karşı Kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmaması durumunda, bu kişilerin maddî ve manevî her türlü zararlarının tazminini isteyebilmesine imkân sağlanmaktadır.
MADDE 14- Madde ile, gözaltı ve tutukluluk süresi başka bir hükümlülüğünden indirilen kişilerin tazminat isteyemeyeceklerine dair düzenleme yürürlükten kaldırılmaktadır.
MADDE 15- AİHM, yaşam hakkı ile işkence ve kötü muamele yasağına ilişkin başvurularda, bu hakların hem esas hem de usul bakımından ihlal edildiğine karar verebilmektedir. AİHS'in 2 nci ve 3 üncü maddeleriyle ilgili birçok kararında, bu hakları ihlal eden bir saldırı olduğunda, Devletin etkili ve yeterli bir soruşturma yapmak zorunda olduğunu vurgulanmaktadır.
Yapılan değişiklikle, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararların etkin soruşturma yapılmadan verildiğinin AİHM'in kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması durumunda, üç ay içinde talep edilmesi hâlinde yeniden soruşturma açılacağı öngörülmektedir.
MADDE 16- Maddede yapılan değişiklikle, ceza muhakemesinde silahların eşitliğinin sağlanması amacıyla, tutukluluğa yapılan itirazlarda, Cumhuriyet savcısının görüşünün alınması durumunda, alınan bu görüşün şüpheli, sanık veya müdafiine bildirilmesinden sonra şüpheli, sanık veya müdafiinin görüşü alınmak suretiyle itiraz hakkında karar verileceği düzenlenmektedir.
MADDE 17- 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 311 inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince, ceza hükmünün, AİHM tarafından İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin tespit edilmiş olmasına rağmen, bazı başvurular için yargılamanın yenilenmesi yoluna gidilememektedir. Bu durumun önlenmesi amacıyla, 4/2/2003 tarihi itibarıyla AİHM'de derdest olup da, sonradan ceza hükmünün İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiği tespit edilen ancak Ceza Muhakemesi Kanununun 311 inci maddesinin ikinci fıkrası nedeniyle yeniden yargılama yapılamadığından Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından 15/6/2012 tarihi itibarıyla icra süreci denetlenmekte olan kararlar açısından da yargılamanın yenilenmesi yolu açılmaktadır.
MADDE 18- AİHM, adlî yardım talep eden kişinin haklılığı kriterinin aranmadığı bir sistemi tavsiye etmekte ve adlî yardım talebinin açıkça dayanaktan yoksun olmaması kaydıyla kişilerin adlî yardımdan yararlandırılması gerektiğini vurgulamaktadır.
Maddede yapılan düzenlemeyle, dava veya takibin açıkça dayanaktan yoksun bulunmaması kaydıyla adlî yardımdan yararlanılabilmesi sağlanarak adlî yardımın kapsamı genişletilmektedir.
MADDE 19- Düzenlemeyle, talep hâlinde adlî yardım talebinin incelenmesinin duruşmalı olarak yapılacağı öngörülmektedir. Ayrıca, adlî yardım taleplerinin reddine ilişkin mahkeme kararlarında sunulan bilgi ve belgelerin kabul edilmeme sebebinin açıkça belirtilmesi kuralı getirilerek gerekçesiz ret kararlarının engellenmesi amaçlanmıştır.
Mevcut düzenlemede adlî yardım talebine ilişkin kararlara karşı hiçbir kanun yolunun bulunmaması AİHM kararlarında eleştiri konusu yapılmaktadır. Maddede değişiklik yapılarak, adlî yardım talebinin reddine karşı bir hafta içinde kararı veren mahkemeye dilekçe vermek suretiyle itiraz mekanizması getirilmektedir. Bu düzenlemelere ilave olarak adlî yardım talebi reddedilirse ilgilinin ödeme gücünde sonradan gerçekleşen ciddi bir azalmaya dayanılarak tekrar talepte bulunabilmesi imkânı öngörülmektedir.
MADDE 20- Mevcut düzenlemede, adlî yardım kararından dolayı ertelenen tüm yargılama giderleri ile Devletçe ödenen avanslar dava veya takip sonunda haksız çıkan kişiden tahsil edilmektedir. Maddeyle, yargılama giderlerinin tahsilinin açıkça ilgilinin mağduriyetine neden olacağının mahkemece anlaşılması hâlinde, hüküm ile birlikte tamamen veya kısmen geri ödemeden muaf tutulmasına karar verilebilmesi imkânı getirilmektedir.
MADDE 21- Yürürlük maddesidir.
MADDE 22- Yürütme maddesidir.

6 Mart 2013 Çarşamba

İHAM'dan Haberler

1) İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM) basın özetleriyle artık Twitter'da: http://twitter.com/ECHR_Press

2) Çeşitli konularda mahkeme tarafından oluşturulan içtihatların belli başlıklar altında toplantığı bilgi notları (factsheet) Adalet Bakanlığı'nın da çalışmalarıyla Türkçe'ye kazandırıldı. Buradan ulaşılabilir.

3) İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'nin (İHAS) çeşitli maddeleri üzerine mahkeme aracılığıyla hazırlanan el kitaplarından bazıları Yargıtay tarafından Türkçe'ye çevrildi. İHAS'ın 6., 8. ve 9. maddeleri için hazırlanan el kitaplarının Türkçe çevirilerini bu adresten okuyabilirsiniz.

4) Daha önce İHAS'ın 5. maddesinde düzenlenen özgürlük ve güvenlik hakkına ilişkin yayımladıkları rehberin bir benzerini bu kez 1 Mart 2013 tarihinde, İHAS'ın 4. maddesinde düzenlenen kölelik ve zorla çalıştırma yasağı için yayımladı mahkeme. 4. madde hakkında yayımlanan rehber de şu adreste.

5) Devam eden reform süreciyle ilgili yeni bir internet sayfası hazırlandı: Reform ECHR

20 Şubat 2013 Çarşamba

Çok tartışmalı 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararneme'ye İlişişkin Kısmi İptal Kararı Verildi

663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin tümünün ve ayrı ayrı bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması için Anayasa Mahkemesi'ne başvurulmuştu.


Başvuruyu esastan görüşerek karara bağlayan Anayasa Mahkemesi heyeti, KHK'nın 16. maddesinin (2) numaralı fıkrasının "Denetime tabi olan gerçek ve tüzel kişiler, gizli dahi olsa bütün belge, defter ve bilgileri talep edildiği takdirde ibraz etmek, para ve para hükmündeki evrakı ve ayniyatı ilk talep halinde göstermek, sayılmasına ve incelenmesine yardımcı olmak zorundadır" yönündeki birinci cümlesinde yer alan "gerçek ve" ile "gizli dahi olsa" ibarelerini iptal etti.

Doktorların meslekten men edilmesi yetkisini tabip odalarından alarak Bakanlık bünyesindeki Sağlık Meslekleri Kurulu'na veren 23. maddenin 7. fıkrasının c ve ç bentleri de anayasaya aykırı bulundu.

KHK'nın Personele İlişkin Hükümler bölümündeki Uzman ve Denetçi istihdamını düzenleyen 44. maddesinin bu kadrolara atanabilme ve yeterlilik sınavıyla ilgili hükümlerin yer aldığı 2, 3 ve 4. fıkraları da iptal edildi.

Bakanlık ve bağlı kuruluşların, hastaların hastanelere vermek zorunda oldukları kişisel ve hizmet bilgilerini toplayabilmesi, işleyebilmesi ve paylaşabilmesine ilişkin hüküm ile kişi ve kuruluşları Bakanlık ve bağlı kuruluşlara istediği bütün bilgileri vermekle yükümlü kılan hüküm de anayasaya aykırı bulundu.

Bakanlık, kamu ve özel bütün sağlık kuruluşlarında çalışan sağlık personeli için görevli olduğu kuruluşun bulunduğu yerleşim yeri sınırları içinde ikamet etme mecburiyeti getirilebilmesi, bu mecburiyetin usul ve esaslarının Bakanlıkça belirlenmesine ilişkin 55. madde de iptal edildi.

58. maddenin, 3224 sayılı Türk Diş Hekimleri Birliği Kanunu'nda ücret tarifesi belirlenmesinde değişiklik öngören 12. fıkrası da anayasaya aykırı bulundu.

Aynı maddenin 6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği Kanunu'nun 1. maddesinde geçen "tabipliğin kamu ve kişi yararına uygulanıp geliştirilmesini sağlamak" ibaresini yürürlükten kaldıran 14. fıkranın (ğ) bendi de iptal edildi.

YENİ ANAYASA HUKUKU KİTAPLARI YAYIMLANDI

- Aykut Çelebi/ Ece Göztepe (der.), Demokratik Anayasa, İstanbul: Metis Yay.
- Abdurrahman Eren, Ulusal İnsan Hakları Kurumları Uluslararsı standartlara Uygunluğun Yorum İlkeleri, İstanbul: Oniki Levha Yay.
- İzet Mert Ertan, Uluslararası Boyutlarıyla Sağlık Hakkı, İstanbul: Legal Yay.
- Mehmet Semih Gemalmaz, Devlet, Birey, Özgürlük, İstanbul: Legal Yay.
- Serdar Gülener, Türkiye’de Anayasa Yargısının Demokratik Meşruluğu, İstanbul: Oniki Levha Yay.
- Serkan Gülfidan, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Kötüye Kullanma Yasağı İfade Özgürlüğü Hakkı Örneği Çerçevesinde, İstanbul: Oniki Levha Yay.
- İbrahim Özden Kaboğlu, Hangi Anayasa, İstanbul: İmge Kitabevi
- Ömer Keskinsoy, Cumhurbaşkanının Sorumluluğu, Ankara: Savaş Yay.
- Jan-Werner Müller, Anayasal Yurtseverlik, A. Emre Zeybekoğlu (çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
- Juan J. Linz, Totaliter ve Otoriter Rejimler, Ergun Özbudun (çev.), Ankara: Liberte Yay.
- Ergun Özbudun, 1924 Anayasası, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yay.
- Mahmut Fevzi Özlüer/ Ilgın Özkaya Özlüer/ Tolga Şirin/ Nazım Sinan Odabaşı (der.), Bolivya Anayasası: Hukuk Demokrasi Özerklik, Ankara: Phoenix Yay.
- Müge Demirkır Ünlü, Kadına Yönelik Şiddet ve Aile – İçi Şiddet, İstanbul: Legal Yay.
- Sultan Tahmaz Uzeltürk, Anayasa Hukuku Açısından Sağlık Hakkı, İstanbul: Legal Yay.
- Melike Batur Yamaner, Kitle İletişim Özgürlüğü, İstanbul: Beta Yayınevi.
- Dilara Yüzer, 1982 Anayasası’nda Basın Özgürlüğü Karşısında Kişilik Hakkı ve Korunması, Ankara: Yetkin Yay.

Yeni Anayasa ve Temek Hak ve Hürriyetlerin Geleceği Başlıklı Panel 

Avrupa Sosyalist Partisi (PES) İstanbul aktivist grubu tarafından desteklenen Avrupa Buluşmaları kapsamında Galatasaray Üniversitesi’nde saat 15:30 ile 17:30 arasında “Yeni Anayasa ve Temel Hak ve Hürriyetlerin Geleceği” adlı panel yapılacaktır. Anayasa ve temel hak ve hürriyetlerin tartışılacağı paneli Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü'nden Julien Paris yönetecek. Konuşmacı olarak Marmara Üniversitei Anayasa Hukuku profesörü İbrahim Kaboğlu, Strasburg Üniversitesi’nden Samim Akgönül ve Fransız vekil Christophe Bouillon olacak.

BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİNDE BİREYSEL BAŞVURU TOPLANTISI

Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof.Dr. Sulhi Dönmezer’i “Yargıtay Kararlarında AİHS ve Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru” konferansıyla anıyor. 22 Şubat 2013 Cuma günü Üniversite’nin Beşiktaş Kampüsü’ndeki B Conf Salonu’nda gerçekleşecek konferansta Yargıtay Başkanı Ali Alkan ve Anayasa Mahkemesi Üyesi Prof.Dr. Erdal Tercan’ın yanı sıra  Yargıtay üyesi Hüseyin Güngör Babacan ve Necati Meran ile çok sayıda akademisyen konuşma yapacak.

13.30′da açılış konuşmalarıyla başlayacak konferansın ilk oturumunda İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nin kararlarının Yargıtay kararlarındaki yansımaları incelenecek. 15.45′te başlaması öngörülen ikinci oturumda ise Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru çeşitli yönleriyle masaya yatırılacak.